Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã tới dự và phát biểu chỉ đạo Đại hội. Tham dự Đại hội còn có đại diện lãnh đạo nhiều ban, bộ, ngành, cơ quan Trung ương; 475 đại biểu là những văn nghệ sỹ tiêu biểu, các cán bộ chủ chốt của 63 Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh, thành phố và 10 Hội Văn học Nghệ thuật chuyên ngành Trung ương, đại diện cho hơn 40.000 văn nghệ sỹ trong cả nước.

Với phương châm “Đổi mới phương thức hoạt động, chuyển mạnh sang hỗ trợ chiều sâu, đặc biệt coi trọng chất lượng, hiệu quả sáng tạo”, Đại hội đã tiến hành thảo luận dân chủ, thông qua Báo cáo tổng kết công tác của Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam khóa VIII, nhiệm kỳ 2010-2015; phương hướng nhiệm vụ hoạt động khóa IX, nhiệm kỳ 2016-2021.

Đại hội xác định nhiệm vụ chủ yếu trong nhiệm kỳ 2016-2021 là: Xây dựng, phát triển đội ngũ văn nghệ sĩ Việt Nam một cách toàn diện cả về số lượng, chất lượng, đề cao trách nhiệm công dân và tính tích cực xã hội, đồng hành mạnh mẽ cùng dân tộc, vì lợi ích tối cao của dân tộc.

Không ngừng đổi mới tư duy sáng tạo, nâng cao trình độ, năng lực chuyên môn, phấn đấu để có thêm nhiều tác phẩm có giá trị cao về tư tưởng và nghệ thuật, phong phú, đa dạng về loại hình và ngôn ngữ nghệ thuật, có tác dụng xây dựng tâm hồn, đạo đức, nhân cách, lối sống; phê phán, đẩy lùi mọi cái xấu, cái ác, góp phần xây dựng con người phát triển toàn diện, hướng tới chân-thiện- mỹ, làm tròn sứ mệnh xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Phát biểu tại Đại hội, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, nhiệt liệt biểu dương những thành tựu của nền văn học nghệ thuật Việt Nam trên chặng đường hơn 70 năm qua, kể từ khi Hội Văn hóa cứu quốc được thành lập (năm 1943), Hội Văn nghệ Việt Nam ra đời (năm 1948). 

Đội ngũ văn nghệ sĩ Việt Nam đã luôn đồng hành cùng cùng sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc, vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, vì hạnh phúc của nhân dân, trở thành một lực lượng, một sức mạnh to lớn trên mặt trận tư tưởng - văn hóa, như Bác Hồ đã khẳng định: "Văn hóa, nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy". 

Trong nhiệm kỳ 2010 - 2015, đội ngũ văn nghệ sĩ và Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam đã có những đóng góp đáng kể vào những thành quả quan trọng của đất nước. Lĩnh vực văn học, nghệ thuật đã có nhiều đổi mới và tiến bộ. Các tác phẩm, ấn phẩm văn hóa, văn học, nghệ thuật ngày càng phong phú, đa dạng, tăng đáng kể về số lượng và chất lượng. Quyền tự do sáng tạo của văn nghệ sĩ được tôn trọng, không khí dân chủ được mở rộng... 

Đề tài sáng tạo của văn nghệ sĩ là chủ nghĩa yêu nước Việt Nam, chiến tranh cách mạng, sự nghiệp đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế. Hình tượng nghệ thuật trong rất nhiều tác phẩm văn học, nghệ thuật là đất nước và con người Việt Nam, bản sắc văn hóa Việt Nam.

Với những thành tích đó, Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, các Hội Văn học nghệ thuật địa phương đã được Đảng và Nhà nước trao tặng nhiều danh hiệu cao quý. Hàng trăm văn nghệ sĩ trong cả nước đã được tặng giải thưởng Nhà nước, giải thưởng Hồ Chí Minh, được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân, Nghệ sĩ ưu tú, Nghệ nhân dân gian, Nghệ nhân ưu tú.

Tổng Bí thư cũng thẳng thắn chỉ rõ, bên cạnh những kết quả đã đạt được, vẫn còn ít tác phẩm có giá trị cao về tư tưởng và nghệ thuật. Công tác lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật còn thụ động, thiếu tính chiến đấu, tính định hướng. Quản lý lĩnh vực văn hóa, văn học, nghệ thuật hiệu quả chưa cao. 

Công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí cán bộ ở Liên hiệp Hội và các hội văn học nghệ thuật chuyên ngành ở Trung ương còn nhiều bất cập. Một số văn nghệ sĩ chưa nêu cao trách nhiệm công dân, bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp; ít bám sâu, bám chắc vào thực tế đời sống xã hội để phản ánh và khám phá hiện thực.

Tổng Bí thư chỉ rõ: Toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta đang đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN, mở cửa hội nhập quốc tế, thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Tổng Bí thư mong muốn, đội ngũ văn nghệ sĩ cả nước, đặc biệt là Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam cần nỗ lực phấn đấu, có nhiều đóng góp to lớn hơn nữa cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và của đất nước. 

Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam cần chủ động, tích cực hơn nữa trong việc triển khai thực hiện thắng lợi Nghị quyết 33 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về "Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước"; thực hiện tốt hơn nữa Nghị quyết 23 của Bộ Chính trị khóa X về "Xây dựng và phát triển văn học nghệ thuật trong thời kỳ mới"; quán triệt và tổ chức thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, trước hết là những quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách liên quan trực tiếp đến lĩnh vực văn học, nghệ thuật.

Tổng Bí thư nhấn mạnh: Văn học, nghệ thuật là tiếng nói của tình cảm, tuân theo quy luật c ủa tình cảm, của trái tim. Mỗi tác phẩm văn học, nghệ thuật thực sự có giá trị, phải có sức lay động công chúng, độc giả bằng trách nhiệm, tấm lòng, trái tim của người nghệ sĩ. 

Công chúng, bạn đọc mong muốn có nhiều tác phẩm văn học, nghệ thuật phản ánh chân thực, sâu sắc cuộc sống, con người, đất nước Việt Nam, khẳng định những giá trị to lớn, những điều tốt đẹp, nhân văn, đấu tranh không khoan nhượng với cái ác, cái xấu trong xã hội... 

Tổng Bí thư đặc biệt lưu ý, mỗi văn nghệ sĩ cần bám sát hiện thực cuộc sống để sáng tạo, làm sao cho mỗi tác phẩm của mình phản ánh chân thực cuộc sống, góp phần bồi đắp, nâng cao tư tưởng, tâm hồn, nhân cách, đạo đức, lối sống của người Việt Nam; khơi dậy ở mỗi con người lòng tự hào dân tộc; lòng yêu nước, yêu CNXH, niềm tin vào lý tưởng và đường lối của Đảng. 

Hoạt động văn học, nghệ thuật mang đến cho nhân dân những tình cảm và tiếng nói nhân nghĩa, tri âm, động viên, cổ vũ con người tự hào và phát huy truyền thống anh hùng của dân tộc, cùng nhau hướng tới mục đích chung, xây dựng đất nước ngày càng tươi đẹp. 

Tổng Bí thư mong rằng, Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam thực sự là mái nhà chung cho các hội văn học, nghệ thuật cả nước, là nơi tập hợp, động viên đội ngũ văn nghệ sĩ cả nước sáng tạo, nghiên cứu, phê bình, định hướng thẩm mỹ và năng lực thụ hưởng văn hóa cho công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ. 

Liên hiệp Hội cần đổi mới toàn diện, hiệu quả hơn nữa tổ chức và hoạt động, tạo môi trường văn hóa, sáng tạo lành mạnh, thuận lợi ngay trong các hội từ Trung ương đến địa phương.

Tổng Bí thư chỉ rõ: Hiện nay trên mặt trận tư tưởng, văn hóa, văn nghệ, các thế lực thù địch và các phần tử cơ hội chính trị đang tìm mọi cách để chống phá, thực hiện âm mưu "diễn biến hòa bình", chia rẽ, lôi kéo một bộ phận trí thức, văn nghệ sĩ, báo chí đi ngược lại con đường cách mạng của Đảng, của dân tộc. 

Tổng Bí thư đề nghị Liên hiệp các hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam cần nhận rõ nguy cơ này để vừa xây dựng tổ chức hội vững mạnh, vừa quan tâm giáo dục hội viên và toàn thể văn nghệ sĩ trau dồi bản lĩnh, phẩm chất, năng lực, không ngả nghiêng, dao động, không bị lôi kéo trước cái xấu, cái sai trái; cảnh giác trước mọi âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch. 

Liên hiệp Hội cần chú trọng hơn nữa công tác giáo dục chính trị tư tưởng, tiếp tục kiên trì, kiên quyết thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI về xây dựng Đảng, gắn với việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, xây dựng đội ngũ văn nghệ sĩ có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đức, có tài, sáng tạo những tác phẩm văn học, nghệ thuật có nội dung tư tưởng sâu sắc, nghệ thuật phong phú, hấp dẫn.

 Đồng thời, các cấp ủy đảng, chính quyền cần quan tâm sâu sắc, tập trung tháo gỡ các khó khăn, các bất cập về cơ chế, chính sách, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của Liên hiệp Hội và của văn nghệ sĩ.

Chuẩn bị tiến hành Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng, Liên hiệp Hội và các hội văn học, nghệ thuật từ Trung ương đến các tỉnh, thành phố cần có kế hoạch tuyên truyền sâu rộng sự kiện chính trị quan trọng này, học tập và nắm vững những tư tưởng, quyết sách mới được thông qua tại Đại hội để vận dụng vào hoạt động sáng tạo của mình, góp phần tạo nên sự đồng thuận, thống nhất cao trong toàn xã hội vì sự nghiệp xây dựng một nước Việt Nam "dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh".

Nhân dịp đầu năm mới 2016 và chuẩn bị đón Tết cổ truyền của dân tộc - Xuân Bính Thân, Tổng Bí thư gửi tới toàn thể văn nghệ sỹ cả nước lời chúc sức khỏe, hạnh phúc và thắng lợi.

Đại hội đại biểu toàn quốc Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam khóa IX đã thông qua kết quả hiệp thương danh sách Ủy ban toàn quốc Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam nhiệm kỳ 2016-2021 gồm 76 vị; Đoàn Chủ tịch gồm 25 vị; Thường trực Đoàn Chủ tịch gồm 6 người; Nhà thơ Hữu Thỉnh làm Chủ tịch.